آیا یک هویج معمولی می‌تواند به بهبود درمان دیابت نوع ۲ کمک کند؟ یک مطالعه جدید از دانشگاه دانمارک جنوبی (SDU) چنین امکانی را مطرح می‌کند. محققان دریافتند که هویج می‌تواند توانایی بدن در تنظیم قند خون را بهبود ببخشد و ترکیب باکتری‌های روده را به شکلی مثبت تحت تأثیر قرار دهد.
دیابت نوع ۲ و چالش‌های درمانی
دیابت نوع ۲ میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده و تعداد مبتلایان در دانمارک و سایر نقاط جهان در حال افزایش است. تنها در دانمارک، تعداد موارد ابتلا از سال ۱۹۹۶ بیش از چهار برابر شده است.
درمان معمولاً شامل تغییرات رژیم غذایی و مصرف دارو است، اما بسیاری از بیماران عوارض جانبی داروهای رایج را تجربه می‌کنند. طبق یافته‌های محققان از دانشگاه دانمارک جنوبی، بیمارستان دانشگاه اودنسه و دانشگاه کپنهاگ که در این مطالعه همکاری کرده‌اند، هویج می‌تواند به‌عنوان یک روش طبیعی و بدون عوارض جانبی، مکمل درمان‌های موجود باشد.
تأثیر هویج بر قند خون و باکتری‌های روده
محققان اثرات هویج را در یک دوره ۱۶ هفته‌ای بر روی موش‌های مبتلا به دیابت نوع ۲ بررسی کردند. این موش‌ها با رژیم غذایی پرچرب تغذیه شدند تا سبک زندگی ناسالم انسانی را شبیه‌سازی کنند. سپس به دو گروه تقسیم شدند:
- گروه اول: رژیمی حاوی ۱۰٪ پودر هویج خشک‌شده منجمد دریافت کرد.
- گروه دوم: رژیمی بدون هویج داشت.
هر دو رژیم غذایی از نظر کالری یکسان بودند و تنها متغیر موجود، ترکیبات زیست‌فعال هویج بود.
نتایج نشان داد که گروهی که پودر هویج دریافت کرده بودند، در تنظیم قند خون عملکرد بهتری داشتند که از طریق آزمایش تحمل گلوکز اندازه‌گیری شد.
تأثیر هویج بر میکروبیوم روده
مورٹن کوبیک لارسن، استاد مشارک در دانشکده تحقیقات بالینی دانشگاه دانمارک جنوبی، توضیح می‌دهد:
«مطالعه ما نشان داد که هویج ترکیب میکروبیوم روده – میلیاردها میکروارگانیسمی که در روده زندگی می‌کنند و نقش مهمی در هضم و سلامت دارند – را تغییر داد. موش‌هایی که هویج مصرف کردند، تعادل سالم‌تری از باکتری‌های روده داشتند.»
همچنین، این موش‌ها دارای باکتری‌های بیشتری بودند که اسیدهای چرب زنجیره کوتاه (SCFAs) تولید می‌کردند. این مولکول‌های کوچک، که هنگام تجزیه فیبرهای غذایی توسط باکتری‌ها تشکیل می‌شوند، به تنظیم متابولیسم انرژی، کنترل قند خون و سلامت روده کمک می‌کنند.
لارسن اضافه می‌کند:
«هر چیزی که می‌خوریم، ترکیب باکتری‌های روده را تغییر می‌دهد. مصرف هویج باعث بهبود تعادل این باکتری‌ها می‌شود که برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است.»
چگونه هویج تأثیر می‌گذارد؟
هویج حاوی ترکیبات زیست‌فعال است که توانایی سلول‌ها در جذب قند را بهبود می‌بخشد و در نتیجه به تنظیم قند خون کمک می‌کند. این ترکیبات زیست‌فعال از اسیدهای چرب غیراشباع مشتق شده‌اند که در سایر سبزیجات خانواده هویج، مانند جعفری، کرفس و شلغم، نیز یافت می‌شوند.
لارس پورسکیر کریستنسن، استاد شیمی تحلیلی و شیمی محصولات طبیعی در دانشکده فیزیک، شیمی و داروسازی دانشگاه دانمارک جنوبی، می‌گوید:
«ما هویج را به‌عنوان یک عنصر بالقوه در استراتژی‌های تغذیه‌ای آینده برای دیابت نوع ۲ می‌بینیم. سایر سبزیجات خانواده هویج نیز ممکن است خواص مشابهی داشته باشند.»
آیا هویج برای انسان نیز مفید است؟
محققان در تعمیم یافته‌های خود به انسان محتاط هستند.
«مطالعه ما از مدل حیوانی استفاده کرده است، و گام بعدی انجام آزمایش‌های بالینی است. این مطالعات پرهزینه هستند، اما ما در تلاشیم تا منابع مالی خارجی برای انجام یک کارآزمایی بالینی کوچک تأمین کنیم.»
کریستنسن اضافه می‌کند:
«چنین مطالعه‌ای می‌تواند زمینه را برای تحقیقات بزرگ‌تر هموار کند و تأثیرات پیشگیرانه هویج بر دیابت نوع ۲ را اثبات نماید.»
چه مقدار هویج باید مصرف شود؟
یافته‌های اولیه از یک مطالعه مشابه درباره تأثیر هویج بر سرطان روده بزرگ نشان می‌دهد که مصرف ۳۰ تا ۴۰ گرم هویج خام یا کمی پخته‌شده در روز می‌تواند اثرات مفیدی داشته باشد.
طبق گفته محققان، غلظت ترکیبات زیست‌فعال در انواع مختلف هویج متفاوت است. اما یک گونه مناسب می‌تواند دوز کافی از این ترکیبات را بدون نیاز به محصولات تغلیظ‌شده تأمین کند. به‌عنوان مثال، گونه‌ی “نایت برد” (Night Bird)، یک نوع هویج بنفش، حاوی مقادیر نسبتاً بالای این ترکیبات است.
آیا نحوه آماده‌سازی هویج مهم است؟
کریستنسن در مورد تأثیر روش‌های پخت بر ترکیبات مفید هویج توضیح می‌دهد:
«پخت‌وپز مقدار این ترکیبات را کاهش می‌دهد، اما آنها به‌طور کامل از بین نمی‌روند. حتی با سرخ کردن یا جوشاندن طولانی‌مدت، برخی از این مواد باقی می‌مانند. بااین‌حال، مصرف هویج خام یا کمی پخته‌شده بهترین گزینه برای حفظ حداکثر مواد مفید آن است.»
