کتاب (فارسی): تعامل شیعه با امام

این کتاب بر اساس این فرضیه نوشته شده است که هرچه خوب است از نظام الهی است و هرچه در دنیا بد است از انسان است. این دیدگاه الهام گرفته از آیه 79 سوره نساء است که می فرماید: ما از حسنات خدا رنج نبردیم و از بدی های نفس خود رنج نبردیم. این بدان معناست که تدبیر الهی و نمایندگان آن در زمین خوب است و بس. و از طرفی انسان با وجود ضعف آفریده شده است. بنابراین بسیار طبیعی است که انسان با اینکه می خواهد خوب باشد، ممکن است اشتباه کرده باشد. برخورد ائمه اطهار با این افراد مانند رفتار مادری است که می خواهد به فرزندش دارو بدهد یا او را به مدرسه بفرستد. حتی اگر مادر به این کودک واکنش بدی نشان دهد، این رفتار او را نادیده می گیرد و او به کارش ادامه می دهد. ما می گوییم درست است که این بچه کار بدی کرده است، اما این طبیعت او بوده است و ما این نوع رفتارها را خیلی جدی نمی گیریم، اما این بدان معنا نیست که به مادر تبریک نمی گوییم و به رفتار خوب او احترام نمی گذاریم. و صبر نسبت به فرزندش
برای برخی از نویسندگان و سخنوران شیعه، شیعه دانستن قاتلان امام حسین (ع) بسیار دشوار است و حتی تا آنجا پیش می روند که می گویند کوفه اصلا محله شیعه نشینی نداشته است. این علما به این نکته توجه ندارند که با این کار به امام ظلم کرده اند. بر اساس شهادت امام حسین علیه السلام، قاتلان او کسانی بودند که نامه ای به امام نوشته و او را برای بیعت به کوفه فراخواندند. حالا همین دوستان سابق علیه او قیام کرده بودند و این دردناک است. انسان از دشمن انتظار دشمنی دارد و ضرری ندارد، اما دیدن دشمن از دوست واقعاً دل آدم را به درد می آورد. در این کتاب می خواهیم از این منظر به زندگی نامه ائمه اطهار (ع) نگاه کنیم. از منظر دردهایی که ائمه می خواستند شیعیان خود و مردم مورد نظرشان را هدایت کنند، اما در عوض مورد نیش و آزار آنها قرار گرفتند. اما برخی از این افراد واقعاً از شیعیان نزدیک به امام هستند. چه خوب که آن امام همام (امام صادق علیه السلام) فرمودند:
متاسفانه ما ضعیف هستیم و اشتباهات زیادی می کنیم. این ماجرا برای همه ما که از یاران یا شیعیان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هستیم نیز صادق است و خدا می داند که امام زمان چقدر از اعمال و تخلفات ما و سرپیچی و پیمان شکنی ما رنج می برد. اما او امام مهربانی است و این اشتباهات را بر سر ما نمی آورد و به وظایف خود برای هدایت و پاسداری و شفاعت ادامه می دهد. ما نیز به وظایف خود که شناخت – اطاعت – اطاعت است ادامه دهیم.

با نگاهی به سیره ائمه اطهار سؤالات زیادی در مورد دوست و دشمن به ذهن انسان خطور می کند.
آیا پیامبر اکرم (ص) نمی دانست که وضعیت همسرانشان در آینده چگونه خواهد بود؟ چرا با آنها ازدواج کردند؟
آیا امام رضا نمی دانست انگوری که مامون به او تعارف می کند سمی است؟ چرا خوردند؟
آیا امام جواد (ع) ام الفضل را نمی شناخت؟ چرا با او ازدواج کردند؟
از این سؤالات زیاد است و پاسخ همه سؤالات یک جواب است: علم الهی برای امام مسئولیت دینی نمی آورد، آنچه مسئولیت می آورد علم ظاهری است. امامان ما یک علم ظاهری انسانی و یک علم الهی الهی دارند. علمی که آنها مسئول آن هستند، علم ظاهری انسانی است.
در این کتاب سعی شده است نقاط ضعف اصحاب (خوب تا بسیار ضعیف) ائمه بیان شود و در پایان سعی شده زمینه های معقولی برای این رفتارها پیدا شود. اما تا آن زمان توجه داشته باشید که ائمه اطهار علیهم السلام صبر و حوصله داشتند و تا آنجا که می توانستند مشکلات ناشی از شیعیان را افشا نمی کردند، مگر اینکه اثر تربیتی داشته باشد. خوانندگان عزیز، ما شدیداً باید صبور باشیم و سعی کنیم واقعیت را آنطور که هست ببینیم، نه آنطور که دلشان می خواهد. اگر گاهی مشکلی را از یک شیعه عالی رتبه نقل کنیم، اصلاً قصد توهین به آن شخص و تعریف و تمجید از ایشان را مانند امام نداریم. اما این باعث نمی شود که از دردی که امام از برخی حرکاتشان دیده است غافل شویم. از دید امام به مشکل نگاه کنیم که چگونه از کارشکنی های بزرگوارانی که واقعا شیعه خوبی بودند و لی اسپیت بالا بود و نمی توانست زیاد در این باره صحبت کند، متحمل شدند.
مثلاً از بزرگانی مثل مالک اشتر یاد می کنیم. گمان نمی کنم کسی در مقام عالی مالک نزد امیرالمؤمنین علیه السلام شک داشته باشد. اما می بینیم که در صورت اشتباه باعث می شود که یکی دیگر از شیعیان خوب ابوحمزه ثمالی از عملکرد امیرالمومنین علیه السلام سوء برداشت کند. ابوحمزه با لحنی شبیه امام زین العابدین علیه السلام می گوید که چگونه امیرالمؤمنین علیه السلام در جنگ با سنت اسلامی عمل نکرد. امام زین العابدین از سوء تفاهم ابوحمزه آنقدر ناراحت است که رسماً می نشیند و می گوید مشکل از نافرمانی کامل مالک اشتر بوده است نه فتوای یا عمل امام همام. اگرچه این روایت کافی است و آیت الله خویی از آن به عنوان «مرجع ابی حمزه ثمالی» یاد کرده اند، اما می بینیم که برخی از علما درصدد تضعیف روایت هستند تا لکه ای از شرم بر دامن پاک مالک اشتر نباشد. . این افراد غم و غضب امام زین العابدین را نادیده گرفته اند. ما انسانها امامانمان را بسیار آزار داده ایم. گاهی آگاهانه اما در بسیاری از موارد ناخودآگاه. کمی منصف باشیم و سعی کنیم چیزهایی را که باعث آزار امام یا راه امام شده است بشناسیم تا انشاالله دیگر تکرار نکنیم و امام زمان (عج) را آزرده نکنیم.
در مطالعه این کتاب به نکات زیر توجه کنید:

• در ترجمه روایت سعی شده جمع و تفریق نشود، بلکه به زبان ساده امروزی بیان شده است. اصل روایت به تفکیک در کتابی مستقل درج شده است و علاقه مندان می توانند برای اطلاع از صحت و سقم ترجمه به اصل روایت مراجعه کنند.
  همچنین همه روایات ترجمه نشده و در مواردی یا خلاصه شده و یا آن قسمتی از روایت که ظاهراً حذف شده است کلاً حذف شده است. باز هم علاقه مندان می توانند برای اطلاع از کل روایت به اصل روایت مراجعه کنند.
• عبارت صلوات و سلام بر معصومین اضافه شد. باز هم علاقمندان می توانند برای اطلاع از وجود صلوات یا سلام در روایت اصلی به اصل روایت مراجعه کنند.
  این کتاب یک دایره المعارف نیست. بلکه مقصود شناخت سیره ائمه اطهار علیهم السلام به گونه ای دیگر است. بنابراین در این کتاب تعدادی از شیعیان خوب و بد ذکر نشده است. امیدواریم خوانندگانی که می توانند در بهبود کتاب در این زمینه کمک کنند، مطالبی را که ذکر نشده به نویسنده برسانند تا در چاپ های بعدی درج شود.

سید احسان شهرستانی
لندن – جمادی الاولی ۱۴۴۳

لینک کتاب