یک مطالعه جدید که در ژورنال روان‌شناسی سلامت منتشر شده است نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض نور خورشید در ساعات صبح می‌تواند کیفیت خواب را در همان شب بهبود بخشد. افرادی که صبح‌ها در معرض نور خورشید قرار گرفتند، بدون توجه به میزان کل نور خورشید دریافتی در طول روز، کیفیت خواب بهتری را گزارش کردند. این نتایج نشان می‌دهد که نور خورشید در صبح ممکن است به تنظیم ریتم شبانه‌روزی کمک کند.
خواب به طور فزاینده‌ای به عنوان یک عامل حیاتی برای سلامتی شناخته می‌شود و بر پیامدهایی مانند چاقی، دیابت، فشار خون بالا، افسردگی و سلامت عمومی تأثیر می‌گذارد. با این حال، مدت زمان خواب در میان جمعیت عمومی رو به کاهش است و تعداد بیشتری از افراد گزارش می‌کنند که خواب کافی ندارند. تحقیقات پیشین عوامل مختلفی مانند رژیم غذایی، ورزش و شرایط اجتماعی-اقتصادی را در تأثیرگذاری بر خواب بررسی کرده‌اند.
نور خورشید که یک تنظیم‌کننده کلیدی ریتم‌های شبانه‌روزی و تولید ملاتونین است، در مطالعات قبلی به خواب مرتبط شده است. با این حال، تحقیقات محدودی درباره چگونگی تأثیر زمان‌بندی قرار گرفتن در معرض نور خورشید در طول روز بر خواب انجام شده است. محققان این مطالعه با هدف پر کردن این شکاف، به بررسی ارتباط بین قرار گرفتن در معرض نور خورشید در صبح، ظهر و عصر با کیفیت خواب پرداختند.
این مطالعه ۱۰۳ بزرگسال را در طی یک دوره ۷۰ روزه دنبال کرد. شرکت‌کنندگان از طریق یک پلتفرم آنلاین جذب شدند و سن آن‌ها بین ۱۸ تا ۸۰ سال بود، با توزیع تقریباً مساوی از نظر جنسیت و گروه‌های سنی. هر شرکت‌کننده هر روز یک نظرسنجی درباره میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید و کیفیت خواب خود پر می‌کرد که بین ساعت ۸:۳۰ شب تا نیمه‌شب به وقت محلی تکمیل می‌شد.
شرکت‌کنندگان مدت زمانی که در معرض نور مستقیم خورشید قرار می‌گرفتند و زمان آن (صبح، ظهر یا عصر) را گزارش می‌دادند. کیفیت خواب با استفاده از نسخه اصلاح‌شده شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ اندازه‌گیری شد؛ ابزاری که جنبه‌های مختلف خواب مانند کل زمان خواب، آسانی به خواب رفتن و کیفیت خواب ذهنی را ارزیابی می‌کند.
برای کنترل عوامل مؤثر بر خواب مانند سن، وضعیت سلامتی و تفاوت روزهای تعطیل و غیرتعطیل، محققان از مدل‌سازی چندسطحی استفاده کردند. این روش آماری به آن‌ها امکان می‌داد تا بین الگوهای بلندمدت (تغییرات الگوی خواب افراد در طول زمان) و نوسانات روزانه (تأثیر نور خورشید یک روز بر خواب همان شب) تمایز قائل شوند.
مهم‌ترین یافته مطالعه این بود که قرار گرفتن در معرض نور خورشید در صبح، کیفیت خواب را در همان شب پیش‌بینی می‌کند. افرادی که صبح‌ها در فضای باز وقت می‌گذراندند، گزارش کردند که سریع‌تر به خواب می‌روند، مدت بیشتری می‌خوابند و تعداد بیداری‌های شبانه کمتری دارند. همچنین کارایی خواب آن‌ها – یعنی میزان زمانی که در تختخواب صرف خوابیدن شده است – بالاتر بود. این یافته‌ها حتی پس از کنترل متغیرهای دیگر مانند کیفیت خواب شب قبل نیز صادق بودند.
نکته جالب توجه این بود که میزان کل زمان سپری‌شده در معرض نور خورشید در طول روز تأثیر قابل توجهی بر کیفیت خواب نداشت. این موضوع نشان می‌دهد که زمان‌بندی نور خورشید، نه مدت زمان کلی آن، نقش مهمی در بهبود خواب ایفا می‌کند. نور خورشید در صبح به طور خاص می‌تواند به همگام‌سازی ریتم شبانه‌روزی – ساعت داخلی بدن که چرخه‌های خواب و بیداری را تنظیم می‌کند – کمک کرده و در نتیجه کیفیت خواب را بهبود بخشد.
ارتباط ثابتی بین قرار گرفتن در معرض نور خورشید در ظهر یا عصر و کیفیت خواب یافت نشد. با این حال، برخی تحلیل‌های ثانویه نشان دادند که افرادی که در معرض نور خورشید عصر قرار می‌گیرند، معمولاً صبح روز بعد زودتر از خواب بیدار می‌شوند. اما به طور کلی، این نور خورشید صبحگاهی بود که همواره با خواب بهتر ارتباط داشت.
مانند هر تحقیق دیگری، این مطالعه نیز محدودیت‌هایی دارد. یکی از محدودیت‌های مهم این است که شرکت‌کنندگان به طور خودگزارشی میزان نور خورشید دریافتی و کیفیت خواب خود را اعلام کردند که می‌تواند منجر به سوگیری شود. علاوه بر این، مطالعه عوامل خاصی مانند شدت نور خورشید، شرایط آب‌وهوایی یا قرار گرفتن شرکت‌کنندگان در معرض نور مصنوعی را در نظر نگرفت. برای مثال، فردی که در یک اقلیم شمالی با روزهای کوتاه زمستان زندگی می‌کند ممکن است نتایج متفاوتی نسبت به فردی که در یک اقلیم استوایی با نور روز مداوم زندگی می‌کند داشته باشد.
یافته‌های این مطالعه زمینه را برای تحقیقات آینده فراهم می‌کند. نخست، بررسی این موضوع که آیا فواید قرار گرفتن در معرض نور خورشید صبحگاهی بر اساس موقعیت جغرافیایی، رنگدانه‌های پوستی یا فصل متفاوت است، ارزشمند خواهد بود. برای مثال، افرادی که در مناطقی با زمستان‌های طولانی و نور روز محدود زندگی می‌کنند ممکن است الگوهای متفاوتی در مقایسه با کسانی که نزدیک به خط استوا هستند داشته باشند. علاوه بر این، مطالعات آینده می‌توانند تأثیر نور مصنوعی – مانند نور صفحه نمایش‌ها یا روشنایی داخلی – را در تعامل با نور طبیعی خورشید بر خواب بررسی کنند.
