جریان‌های پلاسما بزرگ‌ترین جریان‌هایی هستند که تاکنون دیده شده‌اند، با طول ۲۳ میلیون سال نوری و قدرت ترکیبی معادل تریلیون‌ها خورشید.
ستاره‌شناسان دو جت پلاسما که رکوردهای جدیدی را در تاریخ علم به ثبت رسانده‌اند، مشاهده کرده‌اند که از یک سیاه‌چاله ابرجرم به بیرون از کهکشان میزبان خود پرتاب می‌شوند.
این جریان‌های پلاسما که از نظر قدرت عظیم هستند، بزرگ‌ترین جریان‌هایی هستند که تاکنون مشاهده شده‌اند و طول آن‌ها از سر تا ته ۲۳ میلیون سال نوری است، فاصله‌ای که می‌تواند ۱۴۰ کهکشان راه شیری را که کنار هم قرار گرفته‌اند، پوشش دهد.
محققان این جفت جت شگفت‌انگیز را “پورفیریون” نامیده‌اند که از نام یک غول در اساطیر یونانی گرفته شده است. این جریان‌های تند و باریک از بالای و پایین سیاه‌چاله ابرجرم خارج شده و قدرت ترکیبی آن‌ها معادل با تریلیون‌ها خورشید است.
جت‌های سیاه‌چاله جریان‌هایی از یون‌های باردار، الکترون‌ها و ذرات دیگر هستند که توسط میدان‌های مغناطیسی عظیم اطراف سیاه‌چاله‌ها تا سرعت تقریباً نور شتاب می‌گیرند. این جت‌ها بیشتر از یک قرن است که شناخته شده‌اند، اما تا پیش از این به‌عنوان پدیده‌ای نادر و نه چندان گسترده در نظر گرفته می‌شدند.
پورفیریون توسط تلسکوپ آرایه فرکانس پایین اروپا (Lofar) در خلال یک بررسی آسمانی که بیش از ۱۰,۰۰۰ جت سیاه‌چاله غول‌پیکر را کشف کرد، مشاهده شد. بسیاری از این جت‌ها آن‌قدر قدرتمند هستند که فراتر از کهکشان میزبان سیاه‌چاله پیش رفته و به اعماق خلا وسیع شبکه کیهانی، شبکه‌ای از ماده که کهکشان‌ها را به هم متصل می‌کند، نفوذ می‌کنند.
با توجه به اندازه‌ی پورفیریون، ستاره‌شناسان اکنون گمان می‌کنند که چنین جت‌های غول‌آسا نقشی در شکل‌دهی به تکامل کیهان دارند. جت‌های سیاه‌چاله می‌توانند تشکیل ستارگان را متوقف کنند، اما همچنین مقادیر عظیمی از مواد و انرژی را به عمق فضا پرتاب می‌کنند.
دکتر مارتین اوئی، پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه کلتک ایالات متحده و نویسنده اصلی مقاله‌ای در نشریه Nature که این کشف را گزارش کرده است، گفت: “پورفیریون نشان می‌دهد که چیزهای کوچک و بزرگ در کیهان به‌طور عمیق به هم مرتبط هستند. ما یک سیاه‌چاله را می‌بینیم که ساختاری با مقیاسی مشابه با فیلامنت‌ها و خلاهای کیهانی تولید می‌کند.”
پس از مشاهده پورفیریون، محققان، از جمله مارتین هاردکسل، استاد اخترفیزیک در دانشگاه هرتفوردشایر، از تلسکوپ رادیویی موج متری غول‌پیکر در هند و رصدخانه کیک دبلیو ام در هاوایی استفاده کردند تا این جت را در یک کهکشان پیدا کنند که ۱۰ برابر بیشتر از کهکشان راه شیری جرم دارد و حدود ۷.۵ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد.
جت‌های پورفیریون زمانی شکل گرفتند که کیهان حدود ۶.۳ میلیارد سال قدمت داشت، یعنی کمتر از نیمی از سن فعلی آن، و محققان معتقدند که جت‌ها یک میلیارد سال طول کشیدند تا به طول مشاهده‌شده خود برسند.
اوئی گفت: “سیستم‌های جت سیاه‌چاله‌ای شبیه به پورفیریون ممکن است در گذشته وجود داشته باشند و این‌ها ممکن است تاثیر زیادی بر شبکه کیهانی بگذارند، از طریق تاثیرگذاری بر تشکیل کهکشان‌ها، داغ کردن محیط در فیلامنت‌ها، و همچنین ممکن است خلا کیهانی را مغناطیسی کنند. این همان چیزی است که ما اکنون قصد داریم روی آن تحقیق کنیم.”
