روزۀ متناوب برای کاهش وزن مؤثر است و سلامت قلبی-عروقی افراد مبتلا به مشکلات چاقی را بهبود می‌بخشد.

یک تیم از دانشمندان به رهبری دانشگاه گرانادا (UGR)، دانشگاه عمومی ناوارا (UPNA) و CIBER یک مطالعه پیشگامانه در مورد فواید روزۀ متناوب انجام دادند که در مجلۀ معتبر Nature Medicine منتشر شده است.

عدم مصرف غذا از ساعت ۵ بعد از ظهر تا ۹ صبح روز بعد (رژیم غذایی زودهنگام) به طور قابل توجهی به بهبود تنظیم قند خون و کاهش چربی زیرپوستی شکم، یعنی چربی زیر پوست، کمک می‌کند.

این تیم از دانشمندان به رهبری دانشگاه گرانادا (UGR)، دانشگاه عمومی ناوارا (UPNA) و CIBER نشان دادند که روزۀ متناوب (کاهش تعداد ساعات مصرف غذا و افزایش ساعات روزه‌داری هر روز) یک روش مؤثر برای کاهش وزن است و سلامت قلبی-عروقی را در افراد مبتلا به مشکلات چاقی بهبود می‌بخشد.

کار آنها که در مجلۀ معتبر Nature Medicine منتشر شده است، نشان می‌دهد که خوردن آخرین وعده غذایی قبل از ساعت ۵ عصر و سپس عدم خوردن شام در شب، یک استراتژی ایمن و مؤثر برای کاهش چربی زیرپوستی شکم است، به ویژه بعد از دوره‌های پرخوری مانند کریسمس.

در اسپانیا، شیوع اضافه‌وزن و چاقی در مردان به ۷۰٪ و در زنان به ۵۰٪ می‌رسد، که با اختلالات متابولیک متعددی مانند دیابت نوع ۲ مرتبط است و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، فشار خون و برخی از انواع سرطان‌ها را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. این افزایش نگران‌کننده وزن در جمعیت نه تنها بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارد، بلکه چالش بزرگی برای سیستم بهداشت عمومی نیز محسوب می‌شود. تحقیقات علمی در حال تلاش برای پیاده‌سازی استراتژی‌های مؤثر و ساده برای درمان این مشکل هستند که اکنون به عنوان یک بیماری شناخته می‌شود.

رژیم‌های محدودیت کالری به کاهش وزن و بهبود سلامت قلبی-عروقی کمک می‌کنند. با این حال، آنها به راحتی در بلندمدت قابل حفظ نیستند و معمولاً منجر به این می‌شود که اکثر افراد در نهایت از درمان دست بکشند و در نتیجه وزن از دست رفته خود را دوباره به دست آورند یا حتی بیشتر از وزن اولیه خود را اضافه کنند.

در مواجهه با دشواری‌های حفظ پیوستگی در رژیم‌های محدودیت کالری سنتی، استراتژی‌های جدید تغذیه‌ای در حال ظهور هستند. یکی از این استراتژی‌ها، روزۀ متناوب است که شامل تغییر دوره‌های خوردن و روزه‌داری از ساعت‌ها تا روزها است. یکی از انواع روزۀ متناوب که در سال‌های اخیر محبوبیت یافته است، آن است که تعداد ساعات مصرف غذا را کاهش داده و ساعات روزه‌داری را هر روز افزایش می‌دهد. این نوع تغذیه محدود به زمان معروف به “غذا خوردن محدود به زمان” است. معمولاً در اسپانیا، افراد اولین صبحانه خود را در ساعت ۷-۸ صبح می‌خورند و شام را در ساعت ۹-۱۰ شب می‌خورند، بنابراین پنجره مصرف آنها ۱۲-۱۴ ساعت است. در این نوع روزۀ متناوب، پنجره مصرف از ۱۲-۱۴ ساعت به ۶-۸ ساعت کاهش می‌یابد و افراد برای ۱۶-۱۸ ساعت روزه می‌گیرند. این استراتژی تغذیه‌ای به حفظ یک چرخه روزانه از خوردن و روزه‌داری کمک می‌کند که ریتم‌های بیولوژیکی بدن را پایدار می‌کند. ما می‌دانیم که خوردن به طور نامنظم یا شبانه این ریتم‌ها را مختل کرده و خطر چاقی، بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.

گروه تحقیقاتی PROFITH CTS-977 از دپارتمان تربیت بدنی و ورزش، دانشکدۀ علوم ورزشی و موسسۀ تحقیقات ورزش و سلامت دانشگاه (iMUDS) به رهبری دکتر جاناتان رویز، به همراه ibs.Granada، بیمارستان دانشگاه کلینیکو سن چسیلیو و بیمارستان دانشگاه ویژن د لاس نیوِس گرانادا، همچنین گروه تحقیقاتی به رهبری دکتر ایدویا لابایِن از دانشگاه گرانادا، به همراه دکتر ایدویا لابایِن از دانشگاه گرانادا و بیمارستان دانشگاه ویژن د لاس نیوِس گرانادا. ایدویا لابایِن از دانشگاه عمومی ناوارا و بیمارستان دانشگاه ناوارا، به همراه CIBER در زمینه چاقی (CIBEROBN) و CIBER در زمینه آسیب‌پذیری و پیری سالم (CIBERFES) تأثیرات یک مداخله ۱۲ هفته‌ای با سه استراتژی مختلف روزه‌داری را بررسی کردند: روزه‌داری زودهنگام (زمان مصرف: تقریباً ۹:۰۰-۱۷:۰۰)، روزه‌داری دیرهنگام (تقریباً ۱۴:۰۰-۲۲:۰۰) و روزه‌داری خودانتخابی، جایی که افراد می‌توانستند زمان مصرف خود را انتخاب کنند و به طور متوسط بین ۱۲ ظهر تا ۸ شب این کار را انجام دهند.

مطالعه با ۱۹۷ شرکت‌کننده

علاوه بر این، همه افرادی که در مطالعه شرکت کردند، درمان استانداردی دریافت کردند که شامل برنامه آموزش تغذیه بر اساس رژیم مدیترانه‌ای و سبک زندگی سالم بود. در این آزمایش تصادفی، کنترل‌شده، چندمرکزی که در گرانادا (جنوب اسپانیا) و پامپلونا (شمال اسپانیا) انجام شد و یکی از بزرگترین آزمایش‌ها تا به امروز بود، ۱۹۷ نفر (۵۰٪ زن) با سنین ۳۰ تا ۶۰ سال شرکت کردند. شرکت‌کنندگان به صورت تصادفی به یکی از گروه‌های زیر اختصاص داده شدند: درمان معمول (۴۹ نفر)، روزه‌داری زودهنگام (۴۹ نفر)، روزه‌داری دیرهنگام (۵۲ نفر) یا روزه‌داری خودانتخابی (۴۷ نفر).

این مطالعه بخشی از پایان‌نامه دکتری مانوئل دوت-مونترو بود که در حال حاضر پژوهشگر پسادکتری در مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیه (NIDDK) در ایالات متحده است.

مانوئل دوت-مونترو به همراه آنتونیو کلاورو خیمنو، پژوهشگر پیش‌دکتری در UGR، و الیسا مرچان رامیرز، پژوهشگر پسادکتری در UGR، این مطالعه را در گرانادا هدایت کردند و اشاره می‌کنند که مشخص نیست آیا زمان‌بندی پنجره مصرف—زود، دیر یا خودانتخابی— ممکن است تأثیر متفاوتی بر کاهش وزن، چربی احشایی (یعنی چربی اطراف ارگان‌ها در ناحیۀ شکمی) یا سلامت کلی قلبی-عروقی در افراد مبتلا به اضافه‌وزن یا چاقی داشته باشد.

نتایج مطالعه که در مجلۀ معتبر Nature Medicine منتشر شده است، نشان می‌دهد که روزۀ متناوب هیچ مزیت اضافی نسبت به برنامه آموزش تغذیه در کاهش چربی احشایی نداشت. با این حال، گروه‌های روزه‌داری، صرف نظر از زمان‌بندی مصرف، به طور متوسط ۳-۴ کیلوگرم بیشتر از گروه درمان معمول که همچنان پنجرۀ مصرف حداقل ۱۲ ساعته داشت، کاهش وزن داشتند. نکته قابل توجه این است که گروه روزه‌داری زودهنگام چربی زیرپوستی شکم را بیشتر از دیگر گروه‌ها کاهش داد.

این مطالعه همچنین روزۀ متناوب و سطوح قند خون ۲۴ ساعته را با استفاده از دستگاه نظارت مداوم قند خون که شرکت‌کنندگان به مدت ۱۴ روز قبل و پایان مداخله به همراه داشتند، ارزیابی کرد. نتایج نشان داد که گروه روزه‌داری زودهنگام به طور قابل توجهی سطوح قند خون ناشتا و قند خون شبانه را نسبت به دیگر گروه‌ها بهبود بخشید.

تنظیم قند خون

این یافته‌ها نشان می‌دهند که روزه‌داری زودهنگام ممکن است به ویژه در بهینه‌سازی تنظیم قند خون مفید باشد که می‌تواند به پیشگیری از دیابت و بهبود سلامت متابولیک کمک کند. عدم خوردن در شب به بدن زمان بیشتری برای هضم و پردازش مواد مغذی می‌دهد و به تنظیم بهتر قند خون کمک می‌کند، که در نتیجه خطر ابتلا به مشکلات قند خون و دیگر اختلالات متابولیک کاهش می‌یابد، به گفته دکتر لابایِن، محقق اصلی این مطالعه در پامپلونا و عضو CIBEROBN به همراه دکتر جاناتان رویز و دکتر مانوئل مونوژ (CIBERFES).

محققان تأکید می‌کنند که تمامی گروه‌های روزه‌داری از پایبندی بالایی برخوردار بودند و هیچ رویداد منفی جدی ثبت نشد. بنابراین، روزۀ متناوب به عنوان یک استراتژی ایمن و امیدوارکننده برای مدیریت وزن بدن و بهبود سلامت قلبی-عروقی در افراد مبتلا به اضافه‌وزن یا چاقی معرفی می‌شود. این اطلاعات می‌تواند برای بهبود اثربخشی مداخلات تغذیه‌ای در این جمعیت‌ها حیاتی باشد.