تحقیقات اخیر نشان داده است که افراد مسن با مصرف بیشتر قهوه کافئین‌دار، به‌ویژه از نوع بدون شکر، کمتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر، انواع دیگر زوال عقل مرتبط، و بیماری پارکینسون قرار دارند. این ارتباط در مورد قهوه‌های شیرین‌شده یا قهوه‌هایی با شیرین‌کننده‌های مصنوعی مشاهده نشده است. این پژوهش در مجله *American Journal of Clinical Nutrition* منتشر شده است.
بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون رایج‌ترین اختلالات نورودژنراتیو (تخریب‌کننده سلول‌های عصبی) هستند و از جمله مهم‌ترین عوامل ناتوانی و وابستگی در میان جمعیت سالمند در سراسر جهان به شمار می‌روند. برآوردها حاکی از آن است که در حال حاضر بیش از ۶۳ میلیون نفر در سطح جهان به این بیماری‌ها مبتلا هستند.
بیماری آلزایمر یک اختلال پیشرونده عصبی است که بر حافظه، تفکر و رفتار تأثیر می‌گذارد و شایع‌ترین علت زوال عقل محسوب می‌شود. این بیماری معمولاً با کاهش خفیف حافظه آغاز شده و به‌تدریج پیشرفت می‌کند، به‌گونه‌ای که زندگی روزمره و استقلال فرد را مختل می‌سازد. ویژگی‌های شاخص آلزایمر، تجمع پلاک‌های آمیلوئید و گره‌های پروتئینی تاو در مغز است که منجر به مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. هرچند درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما تمرکز درمان‌ها بر مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران است.
تحقیقات اخیر نشان داده است که افراد مسن با مصرف بیشتر قهوه کافئین‌دار، به‌ویژه از نوع بدون شکر، کمتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر، انواع دیگر زوال عقل، و بیماری پارکینسون قرار دارند. این ارتباط در مورد قهوه‌های شیرین‌شده با شکر یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی مشاهده نشده است. این پژوهش در *نشریه آمریکایی تغذیه بالینی* (American Journal of Clinical Nutrition) منتشر شده است.
بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون شایع‌ترین اختلالات نورودژنراتیو (تخریب‌کننده سلول‌های عصبی) هستند و از مهم‌ترین دلایل ناتوانی و وابستگی در میان سالمندان در سراسر جهان به شمار می‌روند. تخمین‌ها نشان می‌دهد که این بیماری‌ها هم‌اکنون بیش از ۶۳ میلیون نفر را در سطح جهان درگیر کرده‌اند.
بیماری آلزایمر یک اختلال پیشرونده عصبی است که حافظه، تفکر و رفتار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و شایع‌ترین علت زوال عقل محسوب می‌شود. این بیماری معمولاً با افت خفیف حافظه آغاز می‌شود و به تدریج پیشرفت می‌کند، به گونه‌ای که زندگی روزمره و استقلال فرد را مختل می‌سازد. ویژگی‌های اصلی آلزایمر شامل تجمع پلاک‌های آمیلوئید و گره‌های پروتئینی تاو در مغز است که منجر به مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما درمان‌ها بر مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارند.
بیماری پارکینسون نیز یک اختلال پیشرونده عصبی است که عمدتاً بر حرکات بدن تأثیر می‌گذارد و ناشی از تحلیل رفتن سلول‌های تولیدکننده دوپامین در مغز است. علائم رایج آن شامل لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت (برادیکینزیا) و مشکلات تعادل است که با گذر زمان شدت می‌یابد. علائم غیرحرکتی مانند اختلالات خواب، افسردگی و تغییرات شناختی نیز ممکن است در بیماران مشاهده شود.
نویسنده این مطالعه، تینگ‌جینگ ژانگ، در این پژوهش به بررسی ارتباط میان مصرف قهوه و خطر ابتلا به بیماری‌های نورودژنراتیو پرداخت. برخلاف مطالعات پیشین، این پژوهش نوع قهوه مصرفی را نیز در نظر گرفت.
محققان از داده‌های پایگاه اطلاعاتی UK Biobank استفاده کردند؛ یک پایگاه داده بزرگ زیست‌پزشکی که اطلاعات سلامت، ژنتیک و سبک زندگی حدود ۵۰۰ هزار نفر از ساکنان بریتانیا را دربر می‌گیرد و برای پژوهشگران سراسر جهان قابل دسترسی است.
اطلاعات این تحلیل از ۲۰۴,۸۴۷ شرکت‌کننده در UK Biobank به دست آمد که در بازه زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ ارزیابی‌های رژیمی را تکمیل کرده بودند. شرکت‌کنندگان بین ۴۰ تا ۶۹ سال سن داشتند و ۵۵ درصد آن‌ها زن بودند.
داده‌های مربوط به مصرف قهوه با استفاده از پرسشنامه اینترنتی “Oxford Web-Q” گردآوری شد. این پرسشنامه از شرکت‌کنندگان می‌خواست که میزان و نوع غذا و نوشیدنی مصرف‌شده در ۲۴ ساعت گذشته را گزارش دهند. هر فرد پنج بار در طول یک سال این پرسشنامه را تکمیل کرد، که امکان بررسی تغییرات رژیمی را برای پژوهشگران فراهم ساخت.
شرکت‌کنندگان مقدار قهوه مصرفی خود در ۲۴ ساعت گذشته را گزارش دادند و بر این اساس در چهار گروه دسته‌بندی شدند: افراد غیرقهوه‌نوش، مصرف‌کنندگان قهوه بدون شکر، مصرف‌کنندگان قهوه شیرین‌شده با شکر، و مصرف‌کنندگان قهوه با شیرین‌کننده مصنوعی. افرادی که دست‌کم یک‌بار در پاسخ‌های خود مصرف قهوه را گزارش کرده بودند، به‌عنوان قهوه‌نوش دسته‌بندی شدند و آن‌هایی که در هیچ‌یک از دفعات قهوه ننوشیده بودند، در گروه غیرقهوه‌نوشان قرار گرفتند. افرادی که در تمام پاسخ‌ها یک نوع خاص قهوه مصرف کرده بودند، به‌عنوان «مصرف‌کننده خالص» شناخته شدند و سایرین که بین انواع مختلف تغییر داده بودند، از تحلیل نهایی حذف شدند.
نتایج نشان داد حدود ۵۴٪ از شرکت‌کنندگان قهوه بدون شکر مصرف می‌کردند، ۲۴٪ اصلاً قهوه نمی‌نوشیدند، ۱۶٪ قهوه شیرین‌شده با شکر، و ۷٪ قهوه با شیرین‌کننده مصنوعی مصرف می‌کردند. افرادی که قهوه نمی‌نوشیدند، معمولاً به نوشیدن چای تمایل داشتند.
افرادی که قهوه بدون شکر بیشتری مصرف می‌کردند، ۲۹ تا ۳۰ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر، زوال عقل‌های مرتبط و پارکینسون قرار داشتند و همچنین ۴۳ درصد کمتر در معرض مرگ ناشی از این بیماری‌ها بودند، در مقایسه با کسانی که قهوه نمی‌نوشیدند. در مقابل، مصرف قهوه شیرین‌شده با شکر یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی با کاهش خطر ابتلا یا مرگ ناشی از این بیماری‌ها مرتبط نبود.
تحلیل‌های بیشتر بر اساس میزان کافئین نشان داد که نوشیدن قهوه بدون کافئین نیز با کاهش ۳۴ تا ۳۷ درصدی خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون، و کاهش ۴۷ درصدی خطر مرگ ناشی از آن‌ها همراه بود، در مقایسه با افرادی که قهوه نمی‌نوشیدند. این ارتباط در میان مصرف‌کنندگان قهوه بدون کافئین که آن را شیرین‌شده مصرف می‌کردند، دیده نشد.
نویسندگان این مطالعه در نتیجه‌گیری خود نوشتند:
«مطالعه ما نشان می‌دهد که مصرف قهوه کافئین‌دار بدون شکر، ارتباط منفی قابل‌توجهی با خطر ابتلا به بیماری‌های آلزایمر، زوال عقل‌های مرتبط، و پارکینسون، و همچنین مرگ‌ومیر ناشی از آن‌ها دارد. این موضوع پیام مهمی برای سلامت عمومی دارد: افزودن شکر یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی به قهوه ممکن است اثرات زیان‌باری داشته باشد و باید با احتیاط انجام شود. در عوض، مصرف قهوه کافئین‌دار و بدون شکر توصیه می‌شود.»
اگرچه این مطالعه ارتباط میان مصرف قهوه و بیماری‌های نورودژنراتیو را نشان می‌دهد، اما طراحی آن به گونه‌ای نیست که بتواند رابطه‌ای علت و معلولی را اثبات کند. هنوز مشخص نیست که آیا مصرف قهوه باعث کاهش خطر این بیماری‌ها می‌شود، یا اینکه خود این بیماری‌ها (یا علائم اولیه آن‌ها) بر عادات نوشیدنی افراد تأثیر می‌گذارند، یا شاید عامل سومی وجود دارد که هم بر خطر بیماری و هم بر الگوهای مصرف نوشیدنی اثر می‌گذارد.
